Kaunos

Kaunos was een stad op de grens van Karië en Lycië, een paar kilometer ten westen van het hedendaagse Dalyan in de Turkse provincie Muğla. Aanvankelijk was Kaunos een aparte stadstaat. Pas later werd het deel van Karië en nog later van Lycië. De stad was een belangrijke zeehaven, waarvan de geschiedenis vermoedelijk teruggaat tot de 10^e eeuw v. Chr.De meest bekende handelswaren bestonden uit slaven, hars pek en gezouten vis.
Door de vorming van het Iztuzu-strand en de verzanding van de vroegere Golf van Dalyan (vanaf 200 v. Chr.) ligt Kaunos nu echter zo’n 8 km van de kust verwijderd.

De stad had twee havens, de zuidelijke haven ten zuidoosten van de kleine burcht en de binnenhaven in het noordwesten ervan. De zuidelijke haven bleef tot ongeveer het einde van het Hellenistische tijdvak in gebruik, maar werd toen ontoegankelijk door uitdroging. De binnen- of handelshaven was af te sluiten met kettingen. Deze binnenhaven bleef tot in de nadagen van Kaunos in gebruik, maar door de verzanding had de stad haar belangrijke functie als handelshaven toen al lang verloren. Na de inname van Karië door Turkse stammen en een ernstige malaria-epidemie in de 15e eeuw na Chr. werd Kaunos geheel verlaten.

Bezienswaardigheden

De belangrijkste archeologische bezienswaardigheden zijn:

• De Acropolis: op een 152 meter hoge steile rots, omgeven met Byzantijnse vestigingsmuren. Grenzend aan de Acropolis ligt een kleine burcht. Vanaf de acropolis heb je een prachtig uitzicht over de oude stad, Dalyan, de Dalyan-rivier, de delta en het İztuzu-strand. Vanaf de kleine burcht kijk je op een “dalyan”, een traditionele viskwekerij.
• Het amfitheater: tegen de helling van de acropolis met zowel Hellenistische als Romeinse kenmerken. Het had een capaciteit van 5000 bezoekers en is in redelijk goede staat. Het wordt nog af en toe gebruikt voor voorstellingen.
• De Palaestra: met een Romeins badhuis, een windplatform en een Byzantijnse Koepelbasiliek. Het windmeetplatform dateert uit uit 150 v. Chr. Het werd gebruikt bij stadplanning om de lanen en straten te richten op de overheersende windrichting, zodat men de lucht in de stad zuiver kon houden. De Byzantijnse Koepelbasiliek dateert uit de 5e eeuw. Het is het enige gebouw uit de Byzantijnse tijd dat nog overeind staat. Naast de basiliek zijn mozaïeken blootgelegd.
• De marktplaats aan de haven, de stoa en het nympheon
• De tempels. Bij de opgravingen zijn zes tempels blootgelegd, twee uit de Hellenistische periode en vier uit de Romeinse tijd.

Buiten het officiële Kaunos opgravingsterrein, bevinden zich:

• De zes rotsgraven aan de Dalyan-rivier uit de 4e – 2e eeuw v. Christus: waarschijnlijk de meest gefotografeerde bezienswaardigheid van Dalyan. De façades doen denken aan het vooraanzicht van Hellenistische tempels.
• De stadsmuren van Kaunos. De spectaculair-ogende stadsmuren van Kaunos werden gebouwd in de 4e eeuw voor Christus. Ze zijn buitenproportioneel in verhouding tot Kaunos en zijn bevolking, naar men aannneemt omdat de toenmalige heerser Mausolos grootse plannen had voor de ontwikkeling van Kaunos als marine- en handelshaven.
• De nisgraven aan het haventje van Çandır.

Uitgebreide Geschiedenis

Kaunos wordt voor het eerst vermeld door Herodotus. Hij vertelt dat de Perzische generaal Harpagos tijdens de Perzische invasie van 546 v. Chr. optrekt tegen de Lyciërs, Kariërs en Kauniërs. Volgens Herodotus waren de Kauniërs sociale drinkers. De dorpelingen troffen elkaar graag onder het genot van een glas wijn.

Nadat de Perzen zich terugtrokken van de kust van westelijk Anatolië, sloot Kaunos zich aan bij de Delische Bond, een militair samenwerkingsverbond onder leiding van Athene, met als doel elkaar te helpen tegen de dreiging van de Perzen. Aanvankelijk betaalde Kaunos hiervoor slechts een belastingbijdrage van 1 talent. Dat bedrag werd in 425 v. Chr. vertienvoudigd, hetgeen erop wijst dat de stad toen een welvarende havenstad was geworden. De belangrijkste exportartikelen waren zout, gepekelde vis, slaven, dennenhars, pek, gedroogde vijgen.

In 387 v. Chr. werd Kaunos opnieuw door de Perzen geannexeerd en aan de provincie Karië werd toegevoegd. De stad werd vergroot, kreeg een terrasstructuur en werd over een grote oppervlakte ommuurd. De stad kreeg steeds meer een Grieks karakter. De campagne van Alexander de Grote in 334 v. Chr. vergrootte de invloed van het Hellenistische Rijk. Na de dood van Alexander ontstond er grote rivaliteit tussen de verschillende stadstaten. Omdat Kaunos een stategisch gelegen haven was, resulteerde dat in invasies en opeenvolgende wisselingen van de macht. Zo kon het Romeinse Rijk haar invloed in het gebied uitbreiden en werd Kaunos geannexeerd.

Tijdens de Romeinse overheersing was Kaunos een welvarende zeehaven. Het amfitheater werd vergroot, er kwam een badhuis en een palaestra. De bron bij het marktplein werd vernieuwd en er verschenen nieuwe tempels. Toen het Romeinse rijk zich bekeerde tot het Christendom, verschenen er ook kerken. Vanaf 625 na Chr. kreeg Kaunos te kampen met aanvallen door moslim Arabieren en piraten. In de 13e eeuw waren er ook aanvallen van Turkse stammen. Daarom werd het oude kasteel op de acropolis versterkt met verdedigingsmuren. Daardoor lijkt de acropolis op een Middelleeuwse stad.

In de 14e eeuw hadden de Turkse stammen het gebied noordelijk van Karië geheel onder de voet gelopen en stortte de zeehandel dramatisch in. Dit resulteerde in een eerste ontvolking van Kaunos. In de 15e eeuw namen de Turkse stammen heel het gebied ten noorden van Karië in en werd Kaunos getroffen door een malaria epidemie. De stad werd daarop geheel verlaten. Bij een aardbeving werd de stad zwaar beschadigd en overdekt met zand. Er ontstond een dichte vegetatie die Kaunos aan het zicht onttrok.

In 1842 vond de Engelse archeoloog Hoskyn een wetstablet dat melding maakte van de Raad van Kaunos, de bewoners van deze stad en hun voorouders. Hij ging op zoek naar de ruïnes en haalde zo Kaunos uit de vergetelheid. In 1966 startte prof. Baki Öğün de archeologische opgravingen van Kaunos. Deze worden tot op heden voortgezet, inmiddels onder leiding van prof. Cengiz Işık, niet alleen op Kaunos zelf maar ook op de bodem van het Meer van Köyceğiz.