Volgens de inscriptie boven de karakteristieke Seldjoekse toegangspoort, werd de Cacabey Madressa in 1272 gebouwd door de toenmalige gouverneur van Kırşehir, Nureddin Cibril Bin Cacabey. Kırşehir ligt in centraal Turkije zo’n 100 kilometer boven het bekendere Nevsehir.
Hoewel het woord “madressa” in de westerse wereld meestal geassocieerd wordt met koranstudies, werd de Cacabey Madressa destijds voornamelijk gebruikt voor astronomie studie. Volgens de website cacabeymedresesi was de Cacabey Madressa zelfs de eerste astronomieschool ter wereld. Op deze website staat een videoverslag van Haber Anadolu (Engels ondertiteld) dat zeer de moeite waard is. Ook kun je hier een virtuele rondleiding door de Kırşehir Valiliği maken.
Architectuur
De kroonpoort aan de noordgevel wordt als ingang gebruikt en heeft een aantal kenmerken die karakteristiek zijn voor de Seldjoekse architectuur, zoals de druipsteenachtige versiering (muqarnas) in de iwan Twee cirkelvormige reliëfs aan de linker- en rechterzijde van de kroonpoort symboliseren de zon en de maan. De versiering van de kroonpoort in twee kleurrijke steensoorten speelt een belangrijke rol in de Anatolische Seldjoekse sierkunst. Bovenaan de boog van de toegangspoort staat het Basmala en vers 90 uit de An-Nahl soera. Daaronder staat een inscriptie met verzen 18 en 19 uit de Âl-i İmran soera. Er is ook nog een inscriptie over de afschaf van bepaalde belastingen.
Ten noordoosten van het gebouw grenzend aan de madrassa bevindt zich de Cacabey koepel en aan de zuidwestzijde staat een minaret van geglazuurde baksteen. Aan deze kant van de madressa staat ook een 21 meter hoge toren van waaruit de sterren en planeten werden geobserveerd.
Erg opvallend zijn de drie pilaren aan de buitenzijde van het gebouw, die de ontstekings- en lanceringsfases van een raket uitbeelden. Ze illustreren dat de architectuur van dit 13e eeuwse gebouw in harmonie was met de functie ervan.
Cacabey behoort tot een groep Seldjoekse madressa’s met een afgesloten binnenhof. Midden op deze binnenplaats bevindt zich een 20 meter diepe bron met daarboven een lichtkoepel (lantaarn). Naar verluidt werden de reflecties in de bron ook gebruikt bij astronomische observaties.
In de madressa bevinden zich ook een aantal opvallende pilaren opgebouwd uit bolvormen en kegelvormen. De bollen symboliseren de planeten in ons zonnestelsel. Aanvankelijk konden de pilaren zelfs vrij draaien in de ruimte, maar na de nodige instortingen zijn ze nu vastgezet aan de muren. De pilaren zijn unieke voorbeelden van Seldjoekse decoratieve kunst die nergens elders aangetroffen zijn.
Tijdens zijn bestaan is de madrassa meerdere malen verbouwd. In 2006 werd hij gerestaureerd en wordt nu uitsluitend gebruikt als moskee.
