Ayasofya (Hagia Sophia)

1
3686

De Hagia Sophia is één van de bekendste moskeeën ter wereld, gelegen in Istanbul. Ruim 20.000 bouwvakkers en duizend kunstenaars werkten zes jaar aan deze kolossale kerk. Kerk? Inderdaad, vanaf 537 was de Aya Sofia negen eeuwen lang een kerk, totdat de moslims er vier minaretten bovenop bouwden – waarvan er maar twee gelijk zijn – en de christelijke mozaïeken enthousiast verstopten achter dikke lagen pleisterwerk. De christenen en de moslims streden om de Aya Sofia tot 1934, toen de staat ingreep en het van gebedshuis tot museum omdoopte.

In augustus 2009 werd een historische ontdekking gedaan: één van de zes engelmozaïeken, meer dan 160 jaar verbogen achter dikke lagen pleister, kwam aan het licht. Het kunstwerk uit de 14e eeuw was het laatst gezien door de Zwitserse architect Gaspare Fossati die tussen 1847 en 1849 in opdracht van de Sultan de kalklagen aanbracht.

Mozaik in de Ayasofya Moskee
Mozaik in de Ayasofya Moskee

De Hagia Sophia of Aya Sofya is een voormalige kathedraal en moskee in de Turkse stad Istanbul. Tegenwoordig is het een museum. De Hagia Sophia bevindt zich in het oude (Europese) stadscentrum, vlakbij de Sultan Ahmet moskee, de Hippodroom en het Sarnici-waterreservoir.

Het gebouw werd opgetrokken als kathedraal van Constantinopel onder het Byzantijnse Rijk. Acht van de, circa 18 meter hoge, donkergroene pilaren zijn aan de Tempel van Artemis in Efes onttrokken, die volledig afgebroken is, nadat dit wereldwonder eerst nog zelf een tijd had dienst gedaan als kerk, en gebruikt voor het aanvankelijk christelijk prestigieus kerkgebouw.
Deze eerste kerk, uit de 4e eeuw, werd door brand verwoest, waarna onder keizer Justinianus I omstreeks 536 het huidige gebouw, centraalbouw in combinatie met axiaalbouw, werd geconstrueerd nadat hij daar in 532 de opdracht toe had gegeven. De architect was Anthemios van Tralles. Op 7 mei 558 stortte de koepel van de Hagia Sophia in, nadat zij het jaar ervoor getroffen was door een aardbeving.

Vier zware bogen, die door contreforten of steunberen worden gesteund, dragen de gemetselde koepel. De druk van de koepel wordt door pendentiefs (hoekzwik) op de gehele boog overgebracht. Deze bouwwijze, een koepel op pendentiefs, is later vele malen herhaald.

De bouw was van grote betekenis voor de orthodoxe Kerk en het Byzantijnse Rijk en is het eerste voorbeeld van Byzantijnse architectuur. De Hagia Sophia was eeuwenlang de grootste kathedraal ter wereld. De kathedraal was zo rijk en kunstig versierd met iconen, dat keizer Justinianus zou hebben uitgeroepen “Salomo, ik heb je overtroffen!”

Na de verovering van Constantinopel door het Ottomaanse Rijk onder Mehmet II in 1453 werd de Hagia Sophia een moskee en ging het Aya Sofya heten. Het gebouw werd daarop voorzien van minaretten en het kruis op de centrale koepel werd vervangen door een halve maan. Binnenin werden zes platen met de namen van Allah, Mohammed en de vier rechtgeleide kaliefen aangebracht. De Byzantijnse muurschilderingen en mozaïeken werden met een witte pleisterlaag bedekt.

In 1934 werd de moskee door Mustafa Kemal Atatürk tot een seculier gebouw gemaakt en werd het een museum. Oude mozaïeken werden opnieuw zichtbaar gemaakt.

In 1985 werd het gebouw door UNESCO tot werelderfgoed verklaard, samen met enkele andere constructies in Istanbul.

De Hagia Sophia is de basis geweest voor alle moskeeën die na de verovering van Constantinopel werden gebouwd in het Ottomaanse Rijk. Zo zijn de Turkse moskeeën in Nederland gebouwd naar het voorbeeld van de Hagia Sophia met de koepelvorm dominant aanwezig. Een goed voorbeeld is de Mevlana moskee in Rotterdam en de gelijknamige in Konya, Turkije.

1 REACTIE

LAAT EEN REACTIE ACHTER

Vul alstublieft uw commentaar in!
Vul hier uw naam in
Captcha verification failed!
Captcha gebruikersscore mislukt. Gelieve ons te contacteren!