Dalyan & Köyceğiz (Beschermd Natuurgebied)

Het natuurbeschermingsgebied Köyceğiz-Dalyan is een beschermd landschap in de Turkse provincie Muğla. Het heeft een oppervlakte van 461 km2 en omvat de districten Dalyan, Köyceğiz, Toparlar en Beyobaşı. In het gebied liggen 17 nederzettingen. De twee belangrijkste hiervan zijn Köyceğiz en het toeristenstadje Dalyan aan de gelijknamige rivier. In juni 1988 werd het gebied uitgeroepen tot het eerste beschermde natuurgebied in zijn soort (Özel Çevre Koruma Bölgesi) van Turkije. In 1990 werd het oorspronkelijke natuurbeschermingsgebied in westelijke richting uitgebreid.[1]

Geschiedenis

Het gebied kreeg zijn bijzondere status naar aanleiding van een verzoek van prins Philip – toenmalig voorzitter van het Wereld Natuur Fonds – aan de Turkse premier Turgut Özal, om de bouw van een hotelcomplex aan het İztuzu-strand stil te laten leggen in afwachting van een milieueffect rapportage [2]. Het strand gold als een van de belangrijkste nestplaatsen van de bedreigde onechte karetschildpad, Caretta caretta. In 1988 besloot de Turkse regering tot een definitief bouwverbod vanwege de bijzondere waarde van het gebied. Het betrof niet alleen de natuurlijke waarde van het strand en het belang ervan als zeeschildpadden habitat, maar ook de bijzondere cultuurhistorische en geologische betekenis van het achterliggende Köyceğiz-Dalyangebied. In 1990 werd het gebied in westelijke richting uitgebreid. Vanaf 1990 werd de beschermde status van de Köyceğiz-Dalyanregio geconcretiseerd door de opzet van duurzame milieuprojecten [3], met als doel:

•  de biodiversiteit te beschermen en te verrijken;
•  milieuverontreiniging tegen te gaan;
•  een gezonde balans te bewerkstelligen tussen de ontwikkelingen in de landbouw, industrie en toerisme enerzijds
• en het milieu anderzijds;
•  het grond- en oppervlaktewater in het gebied te beschermen.

Gebiedsbeschrijving en Geologie

Het gebied bestaat uit verschillende aardkundige structuren rondom het meer van Köyceğiz. Dit meer is een van de grootste kustmeren van Turkije. Het is in de oudheid ontstaan doordat een nieuwgevormde lange duinrand — het İztuzu-strand — het van de zee afgrendelde. Het meer wordt in het noordwesten gevoed door de Namnamrivier en in het oosten door de Yuvarlakçay. In het noorden en het westen stromen vanuit de bergen een paar grotere en kleinere beken het meer in.
Ten noordoosten en zuidoosten van het Meer van Köyceğiz bevinden zich laagvlakten, terwijl het meer in andere delen omringd wordt door heuvels. De hoogste hiervan zijn de Ölemez (937 meter) in het zuidwesten, en de Bozburun Tepesi (556 meter) in het zuiden.
Het variabele landschap is erg bijzonder en bestaat onder andere uit zoetwatermeren, rivieren en beken en aan de kust een grote brakwaterzone en zandstrand.

Aan de zuidzijde van het Meer van Köyceğiz loopt een geologische breuklijn van noordwest naar zuidoost, waar je verschillende zwavelrijke thermale waterbronnen en modderbaden kunt vinden. Het kuuroord, bij Sultaniye is sinds de jaren 90 een populaire toeristische attractie.

Kaunos

Rivierafwaarts, ter hoogte van Dalyan, bevinden zich de rotsgraven van Kaunos, een oud-Carische stad waarvan de ruïnes zich iets verderop bevinden. Er zijn twee typen rotsgraven, laag in de rots uitgehouwen rotskamers zonder ornamenten en hoger in de rots uitgehouwen graven waarvan de façaden doen denken aan de zuilengangen van Ionische tempels.
De eigenlijke stad Kaunos, die in het noorden en noordwesten omringd werd door verdedigingsmuren van 8 meter hoog, bevat resten uit verschillende tijdvakken en verschillende culturen (Helleens/Grieks, Romeins en Byzantijns). Enkele hoogtepunten zijn het amfitheater, de Akropolis, het Romeinse badhuis en de Byzantijnse basiliek. Vanaf de bovenste rijen van het amfitheater en vanaf de 115 meter hoge ommuurde Akropolis kun je goed uitkijken over de rivier, de verzande zeehaven van het oude Kaunos Sülüklü Göl (lett. het bloedzuiger meer), Alagöl (de baai van Çandır), de rietlanden aan de delta en het İztuzu-strand.

Behalve cultuurhistorisch gezien, kun je hier ook veel reptielen, vogels en insecten vinden. Opvallende soorten zijn het hardoen, de scheltopusik, de kameleon, de pijlslang,land- en waterschildpadden, de rotsklever, de torenvalk, de blauwe rotslijster en de scharrelaar.

Delta en strand

De delta van de Dalyanrivier is een labyrint van vaargeulen door rietvelden. Het is een vogelrijk gebied, waar men o.a. ijsvogelsoorten, de kleine zilverreiger, de grote zilverreiger en de aalscholver kan aantreffen. Aan de westzijde van de delta bevindt zich Alagöl, de baai van Çandır, die gevoed wordt door een aantal warmwaterbronnen. Mogelijk is de baai mede daarom in het voorjaar (half – eind april) het toneel van de paring van de onechte karetschildpad. De eiafzetting van deze soort vindt vanaf mei plaats aan het İztuzu-strand, een smalle strandtong van circa 4,5 km lengte. Met een gemiddeld aantal nesten van circa 200 per jaar, met een spreiding van 57 – 330 over de jaren, is het İztuzu-strand één van de belangrijkste nestplaatsen van de soort in het Middellandse Zeegebied.

Het strand is ook over de weg te bereiken. Boven het İztuzu-strand ligt op de Bozburun Tepesi (556 meter hoog) een radarstation, van waaruit men bij helder weer een prachtig panorama uitzicht heeft over vrijwel het gehele natuurbeschermingsgebied Köyceğiz-Dalyan.

Bronvermelding:

[1] Die Amphibien und Reptilien der Südwest-Türkei; M. Franzen, M. Bußmann, Th. Kordges. B. Thiesmeier; Laurent Verlag; 2008
[2] Kaptan June and the Turtles; June Haimoff; Janus Publishing 1997
Workshop Promoting a sustainable tourism development in Turkey; Koycegiz -Dalyan SPA’s projects as an example of good practice; Prof. Dr. Cevat Tosun

• Köyceğiz-Dalyan Special Environmental Protection Area; Environmental Protection Agency for Special Areas
• Cantecleer Natuur reisgidsen Turkije, blz. 81-86; Aygün Kasparek en Max Kasparek; uitgave 1992
• Workshop Promoting a sustainable tourism development in Turkey; Koycegiz -Dalyan SPA’s projects as an example of good practice; Prof. Dr. Cevat Tosun
• Specially Protected Area Management -Towards a Sustainable Resource Management and Settlement Development in Turkey, p. 3 Levent Keskin, (Ministry of Environment), Eyüp Yüksel (Authority for the Protection of Special Areas)
• DEKAMER, Jaarraportage 2009 (Engels en Turks)

Tekstbijdrage o.a. van: Maria Jonker op Wikipedia